Do da của bé còn non nớt, dễ hấp thu dược chất vào máu nên việc dùng thuốc ngoài da không thể xem thường, có nhiều thuốc bôi tuyệt đối không dùng.
Trước đây, đã có bé sơ sinh bị ngộ độc thần kinh do dùng xà bông chứa hexaclorophen gội đầu, khiến hexaclorophen thấm qua da vào hệ thần kinh của bé gây độc. Các nhà chuyên môn ở vùng Andalousia – Tây Ban Nha cũng báo cáo có nhiều trường hợp bé bị ngộ độc, tử vong do được bôi vùng da ở mũi dầu gió có chứa tinh dầu bạc hà, tinh dầu chương não (long não), khiến bé bị kích ứng mạnh làm ngưng hô hấp. Hoặc ở TP.HCM, cũng có một số trường hợp bé bị ngộ độc do bôi phấn thơm có chứa warfarin (chất tạo mùi thơm nhưng đồng thời có tác dụng gây xuất huyết).
Ảnh minh họa.
Các trường hợp trên đã gióng lên hồi trống cảnh báo về việc tùy tiện sử dụng các loại thuốc bôi ngoài da cho bé.
Có thể kể các loại thuốc dùng ngoài da như: thuốc bôi lên da (thuốc mỡ, kem bôi da, bột nhão, gel, dung dịch) thuốc rắc (thuốc bột), thuốc xịt, thuốc dán lên da…
Đối với các bé, đặc biệt là bé sơ sinh, nhiều cơ quan chưa phát triển hoàn chỉnh nên việc dùng thuốc phải hết sức thận trọng. Do da của bé còn non nớt, dễ hấp thu dược chất vào máu nên việc dùng thuốc ngoài da không thể xem thường, có nhiều thuốc bôi tuyệt đối không dùng.
Tuyệt đối không được dùng dầu gió cho trẻ sơ sinh, nhất là không được bôi lên mũi bé. Còn xà bông và phấn thơm cũng phải thật thận trọng khi chọn lựa, sử dụng.
Xin được nhấn mạnh về việc sử dụng thuốc bôi ngoài da dạng kem thuốc hoặc thuốc mỡ có chứa dược chất glucocorticoid (gọi tắt là corticoid). Đây là thuốc bôi ngoài da chứa dược chất chống viêm rất quý, nếu dùng đúng chỉ định có thể chữa khỏi một số bệnh ngoài da khó trị, nhưng ngay cả người lớn, đặc biệt là phụ nữ, có người dùng sai chỉ định (dùng để chữa các vết lở loét, dùng trị mụn trứng cá, thậm chí dùng như kem dưỡng da...). Nên lưu ý rằng thuốc loại corticoid nếu bôi lâu ngày trên da sẽ làm teo da, rạn da, da dễ bị nhiễm trùng do mất sự đề kháng. Nếu bôi lên da mặt lâu ngày sẽ bị trứng cá đỏ, phát mụn li ti khắp mặt. Không những thế, thuốc có thể thấm qua da vào máu gây tác dụng toàn thân. Cũng do corticoid có thể thấm qua da vào máu mà có chống chỉ định ở bé sơ sinh, nhũ nhi.
Một loại thuốc bôi ngoài da khác cũng không dùng được cho bé sơ sinh là dung dịch chứa iốt có tên povidon – iod dùng bôi ngoài da sát trùng. Dùng ở bé còn quá nhỏ tuổi và thường xuyên, i-ốt sẽ thấm qua da vào máu gây rối loạn hoạt động tuyến giáp của bé.
Dù là dạng thuốc nào cũng phải hết sức thận trọng trong sử dụng đối với bé. Khi dùng thuốc, phải xem kỹ hướng dẫn để biết phạm vi sử dụng, tác dụng phụ và có chống chỉ định đối với các bé hay không. Nên lưu ý, nhiều bệnh ngoài da muốn điều trị hiệu quả, tốt nhất là đến bác sĩ chuyên khoa da liễu để khám và chỉ định đúng thuốc.
TS.DS Nguyễn Hữu Đức
ĐH Y Dược TP.HCM