Viêm màng não là bệnh viêm nhiễm của màng não, thường xảy ra vào mùa nắng nóng hay lúc chuyển mùa. Nguyên nhân gây bệnh có thể là vi trùng hay siêu vi trùng. Các vi trùng hay siêu vi trùng gây bệnh này thường từ vùng tai mũi họng bị viêm nhiễm đi vào màng não và gây viêm màng não. Bệnh thường gặp ở trẻ em, đặc biệt là bé dưới 5 tuổi.
Viêm màng não là loại bệnh nặng, nếu được điều trị cấp cứu sẽ khỏi bệnh và hoàn toàn khỏe mạnh bình thường. Tuy nhiên, nếu bé không điều trị hay điều trị muộn, bệnh có thể gây tử vong hay để lại những di chứng như điếc, mù lòa, động kinh, yếu liệt tay chân hay nặng hơn là bé không còn nhận biết được người thân, dù đã điều trị khỏi bệnh.
Dấu hiệu của bệnh viêm màng não có thể xuất hiện rất nhanh ngay trong ngày đầu tiên của bệnh hay xuất hiện sau một vài ngày sốt, ho, sổ mũi bằng các triệu chứng như sau:
- Bé lớn: sốt cao, than đau đầu, đau gáy, ăn kém, nôn ói, cổ cứng.
- Bé nhỏ: sốt cao, bỏ bú, biếng chơi, ngủ nhiều, nôn ói, cổ cứng, bé còn thóp có thể thấy thóp phồng căng.
- Riêng bé dưới 3 tháng tuổi có thể không sốt mà chỉ có biểu hiện bỏ bú, khóc thét hay ngủ nhiều.
- Khi nặng hơn, bé sẽ bị làm kinh, co giật, li bì, hôn mê.
Đối với bé có triệu chứng nghi ngờ viêm màng não mà chưa thể đến bác sĩ khám được thì việc điều trị tại nhà chủ yếu là hạ sốt bằng paracetamol. Quan trọng nhất là theo dõi tình trạng bệnh của bé, khi thấy các triệu chứng trên không giảm sau 1 ngày hay mỗi lúc mỗi nặng hơn thì nên mang bé đến bệnh viện ngay.
Diễn tiến của bệnh tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh: nếu nguyên nhân là vi trùng, bệnh sẽ gây tử vong hay để lại di chứng nặng khi bé không được điều trị kịp thời, còn nếu nguyên nhân là siêu vi trùng thì đa số bé sẽ tự khỏi cũng như các trường hợp nhiễm siêu vi trùng khác (như nhiễm siêu vi trùng đường hô hấp gây ra cảm cúm, ho, sổ mũi; nhiễm siêu vi trùng đường tiêu hóa gây ra tiêu chảy, ói).
Tuy nhiên, bệnh viêm màng não dù do nguyên nhân vi trùng hay siêu vi trùng đều cần phải điều trị và theo dõi tại bệnh viện để phát hiện và điều trị kịp thời các biến chứng của bệnh, ngoài ra để có thể biết được viêm màng não là do vi trùng hay do siêu vi trùng thì cần phải làm những xét nghiệm, đặc biệt là xét nghiệm nước màng não (nước não tủy) và theo dõi cẩn thận tại bệnh viện.
Vì bệnh viêm màng não là bệnh rất nguy hiểm và điều trị rất tốn kém nên việc phòng bệnh là rất quan trọng. Để phòng ngừa bệnh viêm màng não nên giữ ấm cho bé, chăm sóc bé tốt vào những lúc thời tiết thay đổi và nhất là lúc có dịch cảm cúm xảy ra. Khi bé bị viêm hô hấp trên hay bị viêm amidan, viêm họng mủ cần phải điều trị tích cực và đầy đủ dưới sự theo dõi của bác sĩ. Cần tránh để bé bị viêm mũi họng kéo dài cũng như cần điều trị ngay khi bé bị chảy mủ tai.
Khi có điều kiện nên cho bé chích ngừa vắcxin phòng viêm màng não do HIB (Hémophillus influenza type B) đây là loại vi trùng gây trên 70% các trường hợp viêm màng não ở trẻ em. Bé trên 5 tuổi không cần thiết phải chích ngừa loại vắcxin này vì vi trùng này rất khi ít gây viêm màng não mủ ở bé trên 5 tuổi.
BS. Trương Hữu Khanh, BV Nhi Đồng 1 (TP.HCM)
BS. Nguyễn Thị Thanh, BV Nhi Đồng 2 (TP.HCM)