Sau khi sinh con, tử cung của người mẹ đã hoàn thành “sứ mệnh” của mình và bắt đầu quá trình hồi phục, co lại trạng thái ban đầu. Trong quá trình này, niêm mạc tử cung, được ví như lớp nệm lót ổ cho bé, sẽ hoại tử, xơ hóa và bong ra lẫn với những cục máu đông nhỏ từ vết thương nơi nhau bám và chất nhầy tử cung thoát ra ngoài, người ta gọi đó là sản dịch.
Mẹ có thể nằm sấp 20-30 phút mỗi ngày để giúp sản dịch thoát ra dễ hơn. Ảnh minh họa
Trong 2-3 ngày đầu sau sinh, tử cung co bóp mạnh, sản dịch ra nhiều, có màu đỏ tươi, sau đó chuyển sang màu đỏ sậm như bã trầu. Các ngày sau, sản dịch loãng và ít dần. Từ ngày thứ 8 - 12, sản dịch chỉ còn là chất nhầy trong.
Trong vòng 1 tuần sau thời gian này, mẹ có thể thấy ra một ít máu đỏ tươi. Đó là kinh non, được coi như hiện tượng sinh lý bình thường do niêm mạc tử cung được phục hồi sớm.
Những mẹ sau sinh nằm nhiều, không vận động, không đi lại sẽ làm cản trở quá trình thoát ra của sản dịch. Quan niệm sau sinh đi lại nhiều dễ bị sa tử cung nên nằm một chỗ vô cùng sai lầm vì có thể làm sản dịch không thoát ra ngoài được, gọi là bế sản dịch. Những mẹ mổ lấy thai, do tử cung đóng kín nên cũng dễ bị bế sản dịch. Ngoài ra, bế sản dịch còn do khối u xơ nằm ở eo hoặc cổ tử cung chèn ép làm tắc đường ra.
Khi bị bế sản dịch, mẹ sẽ sốt khoảng 38-390C; bụng dưới căng tức, đau; sản dịch ra ít một, kéo dài ngày và có thể kèm mùi hôi.
Ngay khi có một trong các dấu hiệu trên, mẹ cần đi khám ngay. Sản dịch ứ đọng trong buồng tử cung có thể dẫn đến nhiễm trùng nội mạc tử cung, nếu không can thiệp kịp thời và đúng mức có thể đưa đến tình trạng nặng nề hơn như viêm cơ tử cung toàn bộ, viêm lan ra hai phần phụ (buồng trứng và ống dẫn trứng), viêm phúc mạc tiểu khung, viêm phúc mạc toàn bộ và nhiễm trùng huyết.
Như vậy, dù sinh thường hay sinh mổ, dù đang bị đau vì khâu tầng sinh môn, mẹ chỉ nên nằm nghỉ ngơi khoảng 5-6 giờ đầu, sau đó nên vận động, đi lại nhẹ nhàng để giúp tử cung đàn hồi tốt và thoát sản dịch dễ dàng. Mẹ cũng có thể nằm sấp 20-30 phút mỗi ngày. Tư thế này giúp cho những mẹ có tử cung gập trước thoát sản dịch dễ hơn.
Sau khi sinh, song song với việc ăn uống đa dạng, ngủ đủ, các mẹ chú ý giữ vệ sinh vùng kín và theo dõi sản dịch. Mẹ khỏe mạnh là tiền đề cho sự phát triển tốt của bé vì bé sẽ được bú nguồn sữa mẹ dồi dào và chất lượng.
TS. BS. Lê Thị Thu Hà
Trưởng khoa Hậu sản M, BV Từ Dũ (TP. HCM)
